Thông qua nghiên cứu về lịch sử tiến hóa của ngôn ngữ, từ những nỗ lực biểu ý bằng lời nói sớm nhất của con người cho đến gần 7.000 ngôn ngữ hiện diện trên Trái Đất ngày nay. Everett đã lần theo bước chân của hàng chục nghìn thế hệ loài người, lần lượt bóc tách nhiều lý thuyết tồn tại từ lâu trong các lĩnh vực như sinh học, ngôn ngữ học nhằm chứng minh rằng ngôn ngữ không phải bản năng bẩm sinh của giống loài chúng ta – một khám phá khiến thế giới ngôn ngữ học đương đại đảo lộn.
Nguồn thông tin cho chúng ta lời giải về điều ta biết, điều ta muốn biết và cả điều ta có thể sẽ chẳng bao giờ biết về hành trình từ giao tiếp đơn thuần đến ngôn ngữ.
Từ khởi đầu là một phương ngữ được khoảng 150.000 người sử dụng, ngôn ngữ Anh đã xoay xở trở thành một ngôn ngữ quốc tế có đến 1,5 tỉ người dùng ngày nay. Hành trình ấy đã diễn ra như thế nào? Những yếu tố tham gia vào đó là gì?
Giải đáp các câu hỏi xoay quanh lịch sử phát triển của ngôn ngữ này cũng như lý giải việc nó đã chinh phục cả thế giới ra sao.
Cùng cuốn sách chu du qua thời gian và không gian, đến với cuộc phiêu lưu tráng lệ, từ nền móng ban đầu, qua quá trình được bồi đắp bởi ngôn từ và tư tưởng mới của những kẻ xâm lược, mà từng chút một, những người nói tiếng Anh đã tiếp thu và tạo ra một ngôn ngữ của riêng họ và cho đến hiện tại, trong cuộc sống hàng ngày, tiếng Anh vẫn tiếp tục được tái phát minh các biến thể mới ở bất cứ nơi nào nó có mặt và chưa hề tỏ dấu hiệu giảm tốc.
Ngôn ngữ mang tính toàn thể và đa thức. Bất kể ngữ pháp của nó như thế nào, ngôn ngữ cũng vẫn tham gia vào toàn bộ các khía cạnh đời sống của một con người – trí tuệ, cảm xúc, đôi tay, cái miệng, cái lưỡi, bộ não. Ngôn ngữ đòi hỏi được tiếp cận với những thông tin văn hóa, những tri thức ngầm ẩn, vì tất cả các hoạt động mà chúng ta thực hiện như tạo ra các âm thanh, cử chỉ, độ cao, biểu cảm khuôn mặt, chuyển động cơ thể và các tư thế đều là những khía cạnh khác nhau liên quan đến ngôn ngữ
Chỉ có chữ viết mới khiến ngôn ngữ được trường tồn. Chữ viết truyền lại cho thế hệ mai sau những điều cốt lõi mà họ cần. Nó có thể vượt qua mọi ranh giới. Chữ viết đem lại cho ngôn ngữ sự chính xác, nhào nặn ý tưởng thành những dáng hình ổn định, tránh xảy ra mất mát. Một khi ngôn từ được thể hiện trên trang viết, chúng sẽ mãi nằm lại đó để được thách thức và tô điểm bởi những kẻ sau này sẽ lướt qua chúng
Không thể tồn tại ngôn ngữ mà không có cử chỉ. Phần lớn cử chỉ được sử dụng một cách vô thức và để làm được điều đó, người ta phải vận dụng các tri thức ngầm ẩn. Cử chỉ được định hình nhờ nhu cầu của ngôn ngữ mà chúng góp phần mở rộng, và nhờ nền văn hóa mà từ đó chúng được sinh ra.
Dù cách nói chuyện và ngôn ngữ của Homo erectus có thể khác biệt rất lớn với cách nói chuyện và ngôn ngữ con người hiện đại, bản thân ngôn ngữ đó đã là một thứ ngôn ngữ toàn diện. Họ có ngôn ngữ từ khi họ sở hữu những biểu tượng, mà trật tự sắp xếp cũng như ý nghĩa của chúng phần nào được quyết định bởi chính các biểu tượng đó kết hợp với ngữ cảnh
Daniel Everett vận dụng hài hòa phương pháp lấy tin học thuật bí mật xen kẽ những giai thoại dễ tiếp cận để phỏng đoán cách thức con người phát triển ngôn ngữ viết và nói, truy tìm lý do mà nó trở nên quan trọng đối với sự tồn tại và thống trị của loài người. Như trong các cuốn sách trước của mình, Everett tấn công mạnh mẽ lý thuyết vốn được chấp nhận từ lâu của Noam Chomsky rằng con người khi sinh ra đã có bản năng ngôn ngữ, bao gồm cả các quy tắc cấu trúc bẩm sinh…
— Kirkus Reviews
Nói về nguồn gốc sinh học và văn hóa của loài người, chẳng có mấy cuốn sách có thể xếp vào hàng kinh điển. Tôi tin rằng Lược sử Ngôn ngữ của Daniel Everett sẽ là một trong số đó.
— Edward O. Wilson, Giáo sư danh dự chuyên nghiên cứu tại Đại học Harvard
bản thảo đầy tham vọng… Giọng điệu dễ mến và đặc biệt là những giai thoại hấp dẫn của Everett từ các nghiên cứu thực địa trong rừng mưa vùng Amazon sẽ giúp ích cho những người mới vào nghề.
— New York Times Book Review
Lược sử Ngôn ngữ đã giải thích rõ ràng các vấn đề phức tạp cho độc giả nói chung và đóng góp những thông tin độc đáo cho giới học thuật nói riêng chỉ bằng một dung lượng vừa phải… Những lập luận được viện dẫn và những hiểu biết được cung cấp đều vô cùng ấn tượng… Những người quan tâm đến ngôn ngữ sẽ thấy cuốn sách này hữu ích.
— Oliver Kamm, Times
Câu chuyện lịch sử về ngôn ngữ Anh của Melvyn Bragg đầy mới mẻ và đậm chất phiêu lưu, đúng như cái tên của nó vậy. Độc giả dường như cảm nhận rõ ngọn lửa trí tuệ bừng cháy qua từng trang sách.
— Andrew Roberts, Spectator
Súc tích và uyên bác… Melvyn Bragg đi băng băng trên con đường lớn với những sải bước mạnh mẽ, tự tin nhằm đào sâu tìm hiểu nguồn gốc và quá trình phát triển của ngôn ngữ Anh. Tác phẩm mang đến cho người đọc một cái nhìn toàn cảnh ấn tượng và đầy hiểu biết.
— Robert Winder, New Statesman